Steeds meer banen verdwijnen als gevolg van robotisering en de opkomst van kunstmatige intelligentie. Hoogleraar computertechnologie Moshe Vardi waarschuwt in Financial Times voor de risico’s en stelt dat we ons moeten voorbereiden op massale werkloosheid. Maar is het echt zo erg? Vacatures.nl bekijkt de bedreigingen én de kansen van de toenemende robotisering.





Als robots ons werk overnemen, wat gaan wij dan doen? Dat is de vraag waarover Amerikaanse wetenschappers zich deze week bogen tijdens een congres. Vardi, verbonden aan de Universiteit van Texas, sprak op deze bijeenkomst bezorgde woorden over de werkgelegenheid. De invloed van robots reikt volgens hem verder dan de administratieve beroepen, waarvan het voortbestaan al langer bedreigd wordt . Hij stelt dat geen sector zal ontkomen aan de robotisering. “We komen in een tijdperk waarin machines bijna alle menselijke taken kunnen overnemen.”

De oproep van Vardi komt niet uit de lucht vallen. Vorig jaar schreven tienduizenden ondernemers, technici en professoren al een open brief aan beleidsmakers waarin ze waarschuwden voor de risico’s van steeds slimmer wordende robots. Onder de opstellers van de brief was ook Elon Musk, oprichter van Tesla. Hij claimde eerder al in The Guardian dat kunstmatige intelligente de grootste bedreiging is voor de hedendaagse mens.



Robots die het werk doen, mensen die genieten van extra veel vrije tijd: het klinkt voor veel mensen waarschijnlijk best aanlokkelijk. Toch vergis je je dan in het belang van werken, vindt Vardi: “Ik geloof dat werk essentieel is voor het welzijn van mensen.” Maar kan deze zingeving ook niet bereikt worden met andere vormen van werk - betaald of niet? En kunnen we het beschikbare werk niet gewoon beter verdelen?

Een nieuwe indeling van de werkweek is volgens sommige politici, onder wie PvdA’er Martijn van Dam, onvermijdelijk. De vierdaagse werkweek is volgens voorstanders dé manier om werk en privé met elkaar in balans te brengen en de beschikbare banen beter te verdelen. Daarnaast lijkt het basisinkomen een steeds serieuzere optie te worden: in verschillende Nederlandse gemeenten worden al experimenten opgezet. Het idee is dat mensen hiermee de ruimte krijgen om werk te doen dat ze zelf zinvol vinden (denk aan vrijwilligerswerk of mantelzorg). Ook zijn ze dankzij het basisinkomen niet afhankelijk van de soms zeer beperkte vraag naar arbeid.



Hoe bezorgd Vardi en zijn collega’s ook zijn, ze kunnen niet ontkennen dat er ook positieve kanten zijn aan robotisering. Rinie van Est, onderzoeker van het Rathenau Instituut, stelde eerder in het Financieele Dagblad dat we ons niet moeten laten leiden door de angst dat robots alles van ons overnemen: “Wie de nieuwe technologie omarmt en actief op zoek gaat naar de kansen die het biedt, krijgt andere mogelijkheden. Met andere woorden: innovatie leidt dus niet per definitie tot baanverlies.”

Sterker nog, robotisering kan juist nieuwe banen opleveren . En Nederlanders blijken helemaal niet zo negatief te staan tegenover de toenemende robotisering: onderzoek van het Economisch Bureau van ING wijst uit dat zo’n drie kwart van de bevolking de technologische ontwikkelingen als een positieve of neutrale factor ziet wat betreft de eigen kansen op de arbeidsmarkt. Marieke Blom, hoofdeconoom van ING: “Nederlanders zijn klaar voor verandering. Er liggen mooie kansen in het verschiet als we de robot zien als metgezel in plaats van bedreiging.”



Ons werk in de toekomst: de vijf grootste veranderingen