De levensduur van beursgenoteerde bedrijven is sinds de jaren zeventig vrijwel gehalveerd.* Toch zijn er wereldwijd bijna duizend bedrijven – 967 om precies te zijn – die dateren van vóór 1700. Opvallend is dat meer dan de helft hiervan afkomstig is uit Japan. Toeval, of zit er meer achter?




Van de oudste bedrijven ter wereld is maar liefst 53% te vinden in Japan (517 van de 967). Het verschil met andere landen is enorm: nummer twee Duitsland is goed voor 19% en is daarmee het enige andere land dat boven de 4% uitkomt. Nederland is verantwoordelijk voor 2%; China en de Verenigde Staten elk voor 1%.



In opvallend veel branches zijn het juist de Japanse ondernemingen die overleven. Zo zijn
’s werelds oudste hotel (sinds 705), machinefabriek (760) en wijnhuis (862) allemaal Japans. Ook wat betreft de verkoop van religieuze producten (885), zoetwaren (1000) en thee (1160) waren de Japanners er vroeg bij.




Een blik op de historie leert dat Japan zich altijd snel heeft ontwikkeld. In de jaren zeventig van de negentiende eeuw was Japan het eerste niet-westerse land dat een industriële revolutie doormaakte. En al vóór die tijd was er sprake van een goed ontwikkelde landbouweconomie en een relatief vroege verstedelijking.

Maar er is meer nodig om te kunnen verklaren waarom de bedrijven niet alleen vroeg konden worden opgericht, maar ook nog zo lang hebben kunnen overleven. Een belangrijke factor hierin is het recht van primogenituur dat destijds gold in Japan, oftewel het eerstgeboorterecht. David Weinstein, professor Japanse economie aan de Columbia University, legt uit hoe dit werkt: “Doordat men zijn volledige fortuin aan de eerstgeboren zoon kon overdragen, werden bedrijven in Japan doorgegeven van vader op zoon.”

In de twintigste eeuw sneuvelde het eerstgeboorterecht, maar vandaag de dag worden nog steeds veel bedrijven overgedragen aan één enkele erfgenaam. Niet zelden is dit een geadopteerde zoon - puur op zakelijke gronden geselecteerd – die geschikt wordt geacht om het bedrijf te leiden. Om de omvang van dit soort overerving te illustreren: van de 81.000 geadopteerde mensen in Japan in 2011 was ruim 90% al volwassen op het moment van adoptie. En het werkt: uit onderzoek van SSRN (Social Science Research Network) blijkt dat bedrijven die geleid worden door geadopteerde erfgenamen beter presteren dan bedrijven waar ‘echte’ erfgenamen aan het roer staan. Sowieso blijken familiebedrijven het beter te doen - of de troonopvolger nu geadopteerd is of niet.


Oude familiebedrijven die zich dankzij vers bloed steeds kunnen aanpassen aan de moderne tijd: in elk geval in Japan blijkt het een gouden formule. Weinstein wijst op bekende voorbeelden van Japanse familiebedrijven die uitgroeiden tot wereldspelers: van de bank SMBC (van de families Sumitomo en Mitsui) tot Nintendo, dat in de 19e eeuw startte met het produceren van speelkaarten.

Hugh Whittaker, verbonden aan de University of Oxford’s Nissan Institute of Japanese Studies, wijst op het broze evenwicht tussen innovatie en continuïteit, waarmee Japanners van oudsher goed kunnen omgaan. “In Japan gaat men uit van de lange termijn, van langdurige toewijding,” aldus Whittaker. “Familiebedrijven zijn wat dat betreft duidelijk in het voordeel. Het bedrijf blijft voortbestaan, net zoals de familienaam dat doet.”

*Van ruim 55 jaar naar nauwelijks 30 jaar. Bron: M. Reeves, L. Pueschel: ‘Die Another Day: What Leaders Can Do About the Shrinking Life Expectancy of Corporations’.

***
Bronnen:

M. Reeves, L. Pueschel:
‘Die Another Day: What Leaders Can Do About the Shrinking Life Expectancy of Corporations’.

Z. Crockett:
‘Why Are so Many of the World's Oldest Businesses in Japan?’.

E. Tamkin:
‘Keeping It in the Family. Why are so many of the world’s oldest companies in Japan?’.