Operatieassistent

Een operatieassistent is iemand die de chirurg ondersteunt voor, tijdens en na een operatie. De kern van de functie van de operatieassistent bestaat uit drie onderdelen: instrumenteren, assisteren en omlopen. Wat deze taken exact inhouden, lees je hieronder. Vaak zijn er meerdere operatieassistenten aanwezig tijdens een ingreep, die zich elk met één van deze onderdelen bezighouden.

De kerntaken van de operatieassistent zijn de volgende:

• Instrumenteren
  Onder instrumenteren wordt verstaan: het klaarleggen van de instrumenten voorafgaand aan de operatie en het aanreiken hiervan tijdens de ingreep.
   
• Assisteren
  Assisteren houdt in: tijdens de ingreep fungeren als rechterhand van de chirurg. Specifieke taken zijn bijvoorbeeld: wonden openhouden, klemmen afhalen en weefsel opzijhouden.
   
• Omlopen
  Degene die tijdens een operatie als ‘omloop’ fungeert, maakt onder meer instrumentennetten open en geeft materialen (bijvoorbeeld gazen, hechtnaalden, disposables en hechtingen) steriel aan. De omloop hoeft niet steriel gekleed te zijn en is dan ook de enige die zo nodig iets kan ophalen buiten de operatiekamer.

Overige werkzaamheden die operatieassistenten uitvoeren, zijn:

• Zich voorbereiden op de operatie middels het inzien van het operatieprogramma en statussen in het (elektronisch) patiëntendossier
• (Mede) plannen van het operatieprogramma en het bewaken van de voortgang hiervan
• Bedrijfsklaar maken van de operatiekamer (instrumentarium en apparatuur) voorafgaand aan een operatie
• Ontvangen, informeren en op het gemak stellen van de patiënt
• In ontvangst nemen van de patiëntgegevens
• Verplaatsen van de patiënt naar de operatiekamer
• Verifiëren van alle gegevens in overleg met de overige teamleden
• Eventueel (op verzoek) assisteren van anesthesiologen of anesthesiemedewerker
• Bewaken van de veiligheid van patiënten bij plaatselijke en algehele verdoving (narcose)
• Eventueel aanleggen van bloedleegte met behulp van een bloedleegteband
• Juist positioneren van de patiënt
• Desinfecteren van het operatiegebied op het lichaam
• Steriel afdekken van de patiënt (en gedurende de operatie bewaken van de steriliteit)
• Signaleren en verhelpen van eventuele defecten en/of tekortkomingen
• Begeleiden van eventuele gasten en/of stagiairs op de operatiekamer
• Registreren en verzorgen van preparaten
• Dubbelchecken van de toe te dienen medicatie
• Verplaatsen van de patiënt naar de recovery (verkoeverkamer) of intensive care na afloop van de operatie
• Overdragen van de patiëntgegevens
• Opbergen van apparatuur en instrumentarium na een ingreep
• Registreren en administreren van operatiegegevens (onder meer checklists, gebruikte operatiematerialen en VIM-meldingen (Veilig Incidenten Melden, een procedure voor het melden van (ernstige) incidenten)
• Verzorgen van administratie op het gebied van voorraden, bestellingen, productregistratie en kwaliteitscontrole
• Bijdragen aan de besluitvorming over aanschaf van apparatuur, materialen, apparatuur, medicijnen en implantaten
• Samenwerken en overleggen met andere (externe) afdelingen, zoals laboratoria, inkoopafdelingen en magazijnen
• Deelnemen aan multi- en interdisciplinaire teamoverleg
• In voorkomende gevallen meewerken aan kwaliteitscontroles (intern of extern)

Operatieassistenten zijn werkzaam op de operatieafdeling van algemene, specialistische of academische ziekenhuizen, privéklinieken of andere medische instellingen. Ze hebben tijdens hun werk vooral te maken met chirurgen, anesthesiologen, anesthesiemedewerkers, verpleegkundigen en recoveryverpleegkundigen.

De hbo-opleiding tot operatieassistent is een zogeheten ‘in-service’ opleiding, wat inhoudt dat je tegelijkertijd gaat leren en werken in dienst van een ziekenhuis of andere medische instelling. De opleiding duurt drie jaar en bij succesvolle afronding ontvang je het diploma Operatieassistent. Bovendien word je opgenomen in het CZO-register (College Zorgopleidingen) van gediplomeerde operatieassistenten. De opleiding staat onder toezicht van de NVZ (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen).