Oefentherapeut

Een oefentherapeut is iemand die beroepsmatig bewegingsklachten van patiënten probeert op te lossen met behulp van bewegings-, houdings- en ontspanningsoefeningen.

Er zijn twee soorten oefentherapeuten, namelijk oefentherapeuten Mensendieck en oefentherapeuten Cesar. De functie van oefentherapeut wordt vaak verward met die van fysiotherapeut. Het verschil is dat een oefentherapeut, in tegenstelling tot een fysiotherapeut, geen hulpmiddelen of apparaten gebruikt.

Oefentherapie is het veroorzaken van spiercontracties en bewegingen van het lichaam, om op deze manier het functioneren van een patiënt te verbeteren, zodat deze zijn dagelijkse activiteiten kan blijven uitvoeren. De belangrijkste doelstellingen van oefentherapie zijn het verbeteren van de functies van het bewegingsapparaat (met tegelijkertijd het voorkomen van disfunctioneren) en het handhaven of verbeteren van de gezondheidstoestand.

Om deze doelstellingen te bereiken maken oefentherapeuten, behalve van bewegings- en houdingsoefeningen, ook gebruik van ontspanningsoefeningen. Deze zijn bedoeld om de ademhalingstechniek van de patiënt te veranderen. De manier waarop iemand ademhaalt, heeft een grote invloed op de manier waarop een bepaalde beweging wordt gemaakt. Wanneer de ademhalingstechniek tijdens het maken van een beweging wordt geoptimaliseerd, kunnen bewegingsklachten verdwijnen.

Oefentherapie kent twee specialisaties, namelijk kinderoefentherapie en psychosomatische oefentherapie. Kinderoefentherapie is een behandelmethode waarbij er problemen zijn in de (senso)motorische ontwikkeling. De psychosomatische oefentherapie is een behandelmethode die wordt uitgevoerd als patiënten klachten hebben die te maken hebben met stress, angst of paniek, overspanning, hyperventilatie, burn-outs en psychosomatische klachten.

De oefentherapieën Cesar en Mensendieck zijn erkende paramedische behandelwijzen voor het bestrijden en voorkomen van klachten door een onjuiste houding of verkeerde bewegingen. De klachten ontstaan vaak door een ziekte of afwijking, of door een onjuiste houding.

Het verschil tussen deze behandelwijzen zit hem vooral in de visie. Waar bij Cesar het ritmische element van het bewegen met onder andere springoefeningen dominant is, staat bij Mensendieck de bewustwording via oefeningen centraal. De oefentherapeut Mensendieck geeft meer mondelinge instructie, terwijl de oefentherapeut Cesar juist meer oefeningen voordoet. In de praktijk zijn de verschillen tussen de therapieën echter klein: er zijn meer overeenkomsten dan verschillen.

De voornaamste werkzaamheden van oefentherapeuten zijn de volgende:

• Verzamelen van gegevens betreffende het handelen van de cliënt door middel van interviews en tests
• Observeren en beoordelen van bewegingen van patiënten 
• Bedenken van bewegings- en ontspanningsoefeningen en opstellen van behandelplannen, zodat bewegingsklachten kunnen worden voorkomen, verminderd of verholpen
• Verschaffen van toelichting en instructie bij de voorgeschreven oefeningen (ook ten behoeve van het zelfstandig uitvoeren van oefeningen in de thuissituatie)
• Behandelen van klachten aan het bewegingsapparaat en de orgaansystemen van cliënten met gebruik van diverse theorieën op niveaus van stoornissen, vaardigheden en participatie
• Optimaliseren van ademhalingstechnieken, gericht op het verhelpen van bewegingsklachten
• Het geven van advies, informatie en instructie aan behandelaars, verplegend/verzorgend personeel, cliënten en familieleden
• Deelnemen aan interdisciplinair overleg ter bepaling en evaluatie van gemeenschappelijke behandeldoelen, behandelstrategie en aanpak

Oefentherapeuten zijn bijvoorbeeld werkzaam in verpleeg- of verzorgingshuizen, revalidatiecentra sportcentra, ziekenhuizen en medische kinderdagverblijven, maar kunnen ook een eigen praktijk hebben. Een oefentherapeut vindt onder andere werk als sportoefentherapeut, bedrijfsoefentherapeut, bewegingsdeskundige, oefentherapeut voor dansers en musici, sportoefentherapeut en zwangerschapsbegeleider. Oefentherapeuten hebben tijdens hun werk vooral te maken met huisartsen, ergotherapeuten, orthopeden, neurologen, reumatologen, internisten, sportartsen, kinderartsen, cardiologen, psychologen en bedrijfsartsen.

Om oefentherapeut te worden kun je twee opleidingen volgen, namelijk de hbo-opleiding Oefentherapie Cesar aan de Hogeschool Utrecht en de hbo-opleiding Oefentherapie Mensendieck aan de Hogeschool van Amsterdam. Na het afronden van een van deze opleidingen mag je de titel Bachelor of Health voeren. Vervolgens zou je een master kunnen volgen, bijvoorbeeld Bewegings- of gezondheidswetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam of Fysiotherapiewetenschap aan de Universiteit van Utrecht.