Kraanmachinist

Een kraanmachinist is iemand die zware machines als hijskranen, graafmachines en shovels bedient. De bediening geschiedt ofwel vanuit de cabine van de machine zelf, of vanaf de grond met behulp van radiografische besturing. De kraanmachinist is betrokken bij vooral grotere projecten in de bouw of de scheepvaart.

Een specifiek soort kraanmachinist is de torenkraanmachinist, die is gespecialiseerd in het besturen van een torenkraan.

Een kraanmachine (of kortweg ‘kraan’) is een een toren, in de meeste gevallen van metaal, die is uitgerust met katrollen en kabels. Met een kraanmachine kunnen objecten worden opgehesen, verplaatst en neergelaten. Kraanmachines worden vooral gebruikt in de bouw- en sloopsector, maar ook voor laad- en los-werkzaamheden in onder meer de transport- en offshore-industrie.

Er zijn verschillende soorten kraanmachines, zoals:

• Hijskraan
  De hijskraan is een stalen boomconstructie die aan de grond bevestigd is. Deze kan worden gedraaid en kan in hoogte worden versteld. Moderne hijskranen beschikken over elektromotoren die kabels kunnen op- en afrollen. Daarnaast hebben sommige kranen een verbrandingsmotor. Meestal bevindt zich bovenin de kraan een cabine voor de machinist, met daarachter een contragewicht om de kraan in evenwicht te houden.
   
• Torenkraan
  Dit type kraan (ook wel werfkraan of bouwkraan genoemd) heeft een metalen frame dat is verankerd in de grond of in een betonnen voet. De horizontale arm wordt de giek genoemd en deze kan draaien ten opzichte van het frame. Torenkranen kunnen tot wel honderd meter hoog zijn.
   
• Telescoopkranen
  De telescoopkraan is een type kraan op een vrachtwagenonderstel met een telescopisch uitschuifbare giek. De hijsarm kan middels één of meer hydraulische cilinders omhoog en omlaag scharnieren. Moderne telescoopkranen worden veelal radiografisch bestuurd.
   
• Mastkraan
  De mastkraan is een scheeps- of offshorekraan die beschikt over een giek die draaibaar is, zonder dat de mast meebeweegt. Voordeel van de mastkraan is dat lieren en katrollen gefixeerd zijn in het schip en niet meedraaien met de kraan, waardoor het gewicht van de kraan afneemt.
   
• Autolaadkraan
  Dit type is opgebouwd uit een kolom, knikarm en hefarm en kan worden gemonteerd op een vrachtwagen. De knikarm kan uitschuiven en in sommige gevallen beschikt de autolaadkraan ook over een lier.

Kraanmachinisten hebben over het algemeen de volgende taken:

• Bedienen van de kraan (of andere machine) conform de veiligheidsrichtlijnen
• Gebruiksklaar maken en controleren van de machine
• Onderhouden en schoonmaken van alle gebruikte materialen
• Signaleren, melden en/of eventueel zelf oplossen van voorkomende storingen of andere problemen aan de kraan
• Beheren en controleren van de vastlegging van procedures (bijvoorbeeld in een kraanboek)

Afhankelijk van het soort machine waarmee de machinisten werken, kunnen er bijkomende taken zijn, zoals:

• Graven van taluds (glooiingen langs een weg of dijk) en sleuven
• Egaliseren van oppervlakken
• Verrichten van grondwerkzaamheden bij de vernieuwing van wegen
• Besturen van een tractor, shovel, bulldozer, bobcat, dumper en/of trekker
• Laden en lossen van schepen

Kraanmachinisten werken over het algemeen bij bedrijven in de bouw-, sloop-, transport- en offshore-industrie. Collega’s met wie ze te maken hebben, zijn bijvoorbeeld uitvoerders, grondwerkers, magazijnmedewerkers, dokmeesters en chauffeurs.

Er zijn verschillende mbo-opleidingen waarmee je kraanmachinist kunt worden, allemaal op niveau 3:

• Machinist GWW (grond- weg- en waterbouw, ook wel grond-, water- en wegenbouw) (3 jaar)
• Machinist grondverzet (2 jaar)
• Machinist wegenbouw (2 jaar)
• Machinist hijswerk (2 jaar)

In verband met de Arbeidsomstandighedenwet dient iemand die als kraanmachinist werkt, naast een diploma nog te beschikken over een vakbekwaamheidscertificaat van de stichting TCTV (Toezicht Certificatie Verticaal Transport). Dit certificaat is er in verschillende varianten, waaronder:

• Grondverzetmachine met hijsfunctie
• Machinist vaste torenkraan
• Mobiele kraan
• Mobiele torenkraan
• Verreiker hijsfunctie
• Autolaadkraan met hijsfunctie