Docent geschiedenis

Een docent geschiedenis (ook wel geschiedenisleraar) is iemand die lesgeeft in het schoolvak geschiedenis in het voortgezet onderwijs. Dit vak is gericht op het chronologisch ordenen van gebeurtenissen, waarbij men zich baseert op de kritische bestudering van bronnen. Doel van het vak is om inzicht te verschaffen in volkeren, culturen en gebeurtenissen uit het verleden, waarbij ook het verhelderen van de wereld van nu een rol speelt.

Het schoolvak geschiedenis op de middelbare school richt zich in algemene zin op het overbrengen van historische kennis en vaardigheden. Ook het kritisch beoordelen van bronnen speelt hierin, vooral op de havo en het vwo, een voorname rol. Het nut van het vak geschiedenis ligt niet uitsluitend in het kennen en begrijpen van de geschiedenis, maar ook in het relevant maken van deze geschiedenis voor de mensen van vandaag. De Duitse geschiedkundige Jürgen Kocka heeft een aantal punten genoemd die de relevantie en het nut van het geschiedenisvak beschrijven. Deze punten komen vrij vertaald op het volgende neer:

• Geschiedenis kan ons helpen hedendaagse fenomenen te verklaren (bijvoorbeeld de Joods-Palestijnse kwestie)
• Het bestuderen van de geschiedenis levert inzichten op die ook nu (en altijd) van belang zijn (bijvoorbeeld omtrent het ontstaan van oorlogen)
• Geschiedenis verduidelijkt de rol van traditie in de samenleving en kan eraan bijdragen om misbruik hiervan te voorkomen (bijvoorbeeld de apartheid in Zuid-Afrika)
• Geschiedenis biedt ons de mogelijkheid lessen te trekken uit het verleden op basis van overeenkomsten en verschillen, bijvoorbeeld op het gebied van staatsinrichting of het omgaan met minderheidsgroepen
• Het vak geschiedenis kan het ontstaan van overhaaste generalisaties en hypotheses tegengaan (onder meer door specifieke omstandigheden en nuances mee te wegen, bijvoorbeeld met betrekking tot de opkomst van het fascisme in Duitsland en Italië)
• Geschiedenis is een integratief vak: het biedt inzicht in het denken en handelen van de mens in zijn totaliteit en raakt aan vele aspecten van het menszijn (zoals sociale, culturele, politieke, religieuze, economische en artistieke aspecten)
• Geschiedenis helpt mensen begrip op te brengen voor andere ideeën, normen en culturen, maar ook voor eerdere generaties en hun denkbeelden 

De algemene taken die een docent geschiedenis heeft, worden beschreven in de functieomschrijving van de leraar. Specifieke werkzaamheden voor docenten geschiedenis zijn bijvoorbeeld:

• Concretiseren en verlevendigen van de stof in het boek, bijvoorbeeld door middel van het vertellen van verhalen en het vertonen van videofragmenten
• Leerlingen bekend laten worden met historische gebeurtenissen en figuren, bijvoorbeeld door ze werkstukken te laten schrijven of spreekbeurten te laten geven
• Leerlingen kritisch leren kijken naar verschillende bronnen en de betrouwbaarheid hiervan, door middel van het tonen en bespreken van voorbeelden en het zelf laten onderzoeken van verschillende soorten bronnen (Hierbij kun je denken aan onderwerpen als: objectiviteit versus subjectiviteit en feit versus mening) 

Docenten geschiedenis zijn werkzaam op middelbare scholen. Ook op basisscholen krijgen leerlingen geschiedenisonderwijs, maar dit wordt niet gegeven door gespecialiseerde geschiedenisleraren. Op hogescholen en universiteiten zijn wel historici werkzaam als docent, maar zij geven over het algemeen college in specifiekere vakken binnen het vakgebied van de geschiedenis (zoals Vaderlandse geschiedenis of Economische en Sociale Geschiedenis).

Collega’s met wie docenten geschiedenis te maken hebben, zijn bijvoorbeeld docenten van andere vakken, rectoren, conrectoren, conciërges, roostermakers, onderwijsassistenten, systeembeheerders en administratief medewerkers.

Om docent geschiedenis te worden, kun je de hbo-lerarenopleiding geschiedenis volgen. Deze studie kun je volgen aan de volgende instellingen:

• Driestar Hogeschool (Gouda)
• Fontys Hogeschool (Sittard en Tilburg)
• Hogeschool van Amsterdam
• Hogeschool Inholland (Amstelveen)
• Hogeschool Rotterdam
• Hogeschool Utrecht
• Hogeschool Windesheim (Zwolle)
• NHL Hogeschool (Leeuwarden)
• Saxion Hogeschool (Deventer)

Na afronding van de hbo-lerarenopleiding geschiedenis ben je tweedegraads bevoegd docent, wat inhoudt dat je les mag geven op vmbo-niveau en in de onderbouw van de havo en het vwo. Om de eerstegraads bevoegdheid te behalen, dien je de universitaire opleiding Geschiedenis te volgen, met aansluitend een eenjarige lerarenopleiding (de zogeheten educatieve master). De wo-studie geschiedenis kun je volgen aan de volgende universiteiten:

• Erasmus Universiteit Rotterdam
• Radboud Universiteit Nijmegen
• Rijksuniversiteit Groningen
• Universiteit van Amsterdam
• Universiteit Leiden
• Universiteit Utrecht
• Vrije Universiteit Amsterdam (VU)